Interview van de Maand - Ilse van LIeshout

In de hoofdrol voor het interview van de maand deze keer hoofd van de afdeling Educatie bij kunstcentrum Marres: Ilse van Lieshout. “Bij Marres stap je een experiment in, als docent én als leerling.”

Hi Ilse, wil je je kort even voorstellen aan onze lezers?
Ik ben Ilse van Lieshout en in mijn huidige functie ben ik hoofd Educatie bij Marres. Ik heb een docentenopleiding in Tilburg afgerond, en heb vervolgens de kunstacademie in Maastricht gevolgd. Daarna wilde ik niet fulltime voor de klas staan, maar ik ben ook geen kunstenaar die in haar eentje een atelier heeft. Daarom ben ik toen deeltijd de opleiding creatieve therapie gaan volgen en werkte ik als co-teacher in de vakken levensbeschouwing/burgerschapsvorming. Ik ben een kei in het combineren van dingen. Nu combineer ik mijn werk met een gezin met 3 kinderen.

Welke ervaring op het gebied van cultuur(educatie) heeft de meeste indruk op jou gemaakt?
Uit de periode dat ik rondleider was bij het Bonnefantenmuseum is me het volgende altijd bijgebleven; Na het bekijken van hedendaagse kunstwerken, waaronder het witte schilderij van Robert Ryman, zei een kleutertje (4 jaar): “Ik snap het nog niet allemaal maar het voelt wel goed.” Dat heb ik altijd onthouden. Kunst kun je met al je zintuigen ervaren.

Wat houdt jouw huidige functie van hoofd Educatie bij Marres in?
Ik ben hoofd van de afdeling Educatie. Deze bestaat uit zes ZZP-medewerkers. Ik houd me steeds meer bezig met het beleid, maar sta zelf ook nog vaak voor een groep, in Marres of op scholen. Daarnaast geef ik regelmatig trainingen en masterclasses voor leerkrachten, onder andere in samenwerking met het Huis voor de Kunsten Limburg.

Het belangrijkste speerpunt van Marres; Ervaren met alle zintuigen, sluit goed bij mij persoonlijk aan. Ik wil als docent niet alleen vaardigheden of een product aanleren bij leerlingen. Ik vind de processen bij mensen heel interessant, om te zien hoe men zich ontwikkelt en blijft groeien. Daar wil ik op focussen.

Voor de lezers die minder bekend zijn met Marres; wat is het voor een plek?
Marres is een kunstcentrum voor hedendaagse cultuur in Maastricht. We zitten niet in een museum, maar in een huis waar iedere drie maanden een andere tentoonstelling te zien is.

Marres Educatie heeft een unieke benadering van kunst en cultuur. Bezoekers worden uitgenodigd om vanuit hun eigen zintuiglijke waarneming te reageren en te reflecteren op de tentoonstelling van dat moment. Bij Marres hangen geen bordjes met uitleg: Bezoekers stappen in een experiment, een immersieve tentoonstellingservaring waar achteraf over wordt gediscussieerd en op gereflecteerd.

We willen bezoekers leren hoe ze hun verbeelding kunnen aanspreken. Je kunt je eigen waarneming trainen. De werkwijze van de kunstenaars vertalen we vaak naar opdrachten in onze educatie programma’s.

Iedereen is welkom bij ons. Zeker scholen. Leerlingen (zowel PO als VO) kunnen ons bezoeken, maar we verzorgen ook lessen in de klas. Centraal staan de kunstbeleving en ervaringen van leerlingen waarbij ze hun zintuigen trainen.

Wat kunnen jullie betekenen voor het onderwijs?
Rekenen en taal verweven met cultuur! We kunnen daar als Marres in ondersteunen door programma’s op maat aan te bieden.

Een bezoek van de klas aan Marres is altijd gekoppeld aan een workshop. Zo zijn de leerlingen altijd een actief onderdeel van de tentoonstellingen zelf. Je stapt een experiment in, als docent én als leerling. We willen leerlingen leren experimenteren, zonder te weten wat de uitkomst is.

We streven er altijd naar om het thema van de collectie of de werkwijze van de kunstenaar te verwerken in onze educatieve programma’s. Bij een collectie van een kunstenaar die mandala’s centraal had staan, ontstond ‘mandala dansen’. Dit hebben we vervolgens van bovenaf gefilmd.

Al met al spreken wij de verbeelding aan: Wij willen verwonderen.

Daarnaast ontwikkelen we, vanuit een Europees Erasmus+ project en in samenwerking met Maastricht University, een ethnographic tool waarmee leerkrachten leren noteren wat ze zien gebeuren in de klas. Hiermee kunnen artistieke interventies die we met Marres naar scholen brengen, worden waargenomen en geëvalueerd. Zo hebben we een programma “Onzichtbare collectie” waarbij hetzelfde kunstverhaal is ingesproken door verschillende personen; Een professional, een kind en een ouder iemand. Dit is een totaal andere kunstbeleving, want hoe verbeeld je kunst wanneer je het alleen maar hoort? Dan heb je dus het luisteren, verbeelden én beschrijven van kunst in één keer. Dat is zo’n kunstinterventie die met de ethnographic tool kan worden uitgewerkt.

Daarnaast zijn we bij Marres bezig met het maken van zintuiglijke routekaarten (sensory mapping). Hierbij brengen de leerlingen hun favoriete speelplek in kaart aan de hand van hun zintuigen, dus met kleur, vorm en beweging.

Wat vind je het leukste aan je werk?
Ik vind het nog steeds spannend om een groep leerlingen voor mijn neus te hebben en om te kijken hoe ze reageren. Het is altijd weer bijzonder om te zien hoe leerlingen op hun eigen manier met kunst omgaan.

Hoe is de samenwerking tussen Pit Cultuurwijzer en Marres ontstaan?
Omdat we het netwerk van Marres willen uitbouwen, hebben we contact opgenomen met Pit Cultuurwijzer. Er zijn in Limburg zo veel mooie projecten en hier willen we graag van leren. Kennis delen. We zijn door de contacten via het netwerk van Pit Cultuurwijzer gaan samenwerken met een basisschool in Kerkrade. Dit heeft geresulteerd in een invulling voor het vaste lesuur aan het einde van dag waarbij het onderzoekend en ontwerpend leren centraal staan. Het is hierin toegestaan om vaste methodes en lesstof los te laten en te experimenteren.

Daarnaast zijn we een co-creatie+ aangegaan met Museum de schat van Simpelveld. Hierin is het project “de Onzichtbare Collectie” verder uitgewerkt. Dit resulteerde in diverse opdrachten waarmee scholen hun bezoek aan het museum kunnen voorbereiden. Zo zijn er twee luisterverhalen over kunstwerken uit de tentoonstelling van Museum de schat van Simpelveld gemaakt;

één over het werk ‘Christuskind van bijenwas’ en één over ‘Gewaden van de priester’.

In de klas luisteren de leerlingen alvast naar een van deze verhalen en verbeelden met materialen wat ze denken te horen. Eerst middels tekeningen en daarna beelden ze dit ook uit met bijvoorbeeld klei. Zo ontrafelt de leerkracht met de leerlingen samen het verhaal en verzamelen ze vragen, voorafgaand aan het museumbezoek.

Wat zou je leerlingen mee willen geven op het gebied van cultuureducatie?
Ik hoop dat er meer ruimte komt voor creativiteit in de klas. Het mogen experimenteren, met je verbeelding aan slag kunnen gaan.

Wat zijn je wensen en dromen nog?
Ik droom over het opknappen van het ijshuis in de tuin van Marres. We zouden daar dan groepen samen kunnen laten komen. Echt een plek waar geëxperimenteerd kan worden. Daarnaast zie ik mogelijkheden om deze ruimte ook te gebruiken als expositieruimte voor werken van leerlingen.